Nhà lưu niệm Phan Đăng Lưu thuộc xã Tràng Thành, huyện Yên Thành, tổng Quan Hóa (Nay là xóm Phan Đăng Lưu, xã Hoa Thành, huyện Yên Thành). 
Đồng chí Phan Đăng Lưu là một trong những nhà lãnh đạo tiền bối xuất sắc của Đảng, của cách mạng Việt Nam trong giai đoạn 1930 - 1940. Ông sinh năm 1902 trong một gia đình nhà nho khá giả, có truyền thống yêu nước và hiếu học. Ngay từ nhỏ, Phan Đăng Lưu đã bộc lộ tố chất thông minh, hiếu học và sớm giác ngộ cách mạng, để rồi từ một trí thức yêu nước, đồng chí đã trở nhà tiền bối cách mạng xuất sắc của Đảng. Ông bị bọn thực dân Pháp xử bắn ngày 26 tháng 8 năm 1941, tại Bà Điểm, Hóc Môn. Trước họng súng của kẻ thù, đồng chí vẫn tỏ rõ khí khí phách hiên ngang của người cộng sản, trở thành biểu tượng và niềm tự hào của những người dân vùng quê giàu truyền thống yêu nước và cách mạng.
Nhà lưu niệm nguyên là nhà ở của gia đình đồng chí Phan Đăng Lưu. Trải qua nhiều biến thiên của lịch sử, ngôi nhà bị chia cho các hộ dân. Sau năm 1975, ngôi nhà và sân vườn đã lần lượt được chuộc lại và trùng tu, phục hồi gần như nguyên trạng. 
Ngôi nhà gồm hai tầng, xây bằng vôi vữa. Trước nhà là một mảnh sân nhỏ. Phía trái là giếng nước và bể đựng nước mưa. Tại gian chính tầng 1 đặt một bàn thờ, trong cùng bài trí tượng bán thân đồng chí Phan Đăng Lưu và các đồ dùng để thắp hương khi làm lễ. Gian trái đặt hai tủ gỗ, trước đây dùng làm nơi đựng sách vở, tài liệu của đồng chí Phan Đăng Lưu và anh em. Gian bên phải treo tấm bằng công nhận xếp hạng di tích. Phía dưới cầu thang là một sập gỗ. Đây là chỗ ngủ của Phan Đăng Lưu mỗi khi về thăm gia đình, sập gỗ được làm rỗng bên trong để đựng đồ dùng. Tầng 2, gian giữa là nơi đặt bàn thờ tổ tiên, bố mẹ của đồng chí Phan Đăng Lưu.
Nhà lưu niệm không chỉ gắn bó với cuộc đời và sự nghiệp của đồng chí Phan Đăng Lưu mà còn là nơi gặp gỡ của những cán bộ, đảng viên cuối thế kỷ 19, đầu thế kỷ 20. Nơi đây, tiểu tổ Tân Việt ra đời năm 1927, nơi cất giấu tài liệu và tổ chức lớp học văn hóa của tiểu tổ Tân Việt thời kỳ 1927 - 1928. Đây còn là trung tâm của hoạt động của chính quyền Xô viết ở Đông thôn, nơi tập trung dân đi biểu tình và là nơi học chữ quốc ngữ đầu tiên của Nhân dân trong phong trào Xô viết.
Nhà lưu niệm được xem là "địa chỉ đỏ" giáo dục truyền thống yêu nước và cách mạng cho các thế hệ. Hàng năm, tại nhà lưu niệm tổ chức nhiều kỳ lễ, có sự tham gia của chính quyền các cấp cùng đông đảo nhân dân và con cháu dòng họ Phan, nhằm tri ân, tưởng nhớ công lao to lớn của đồng chí Phan Đăng Lưu với cách mạng Việt Nam.